Lekkum

Algemeen

Lekkum is een dorp in de gemeente Leeuwarden, provincie Friesland (Nederland).
Het ligt ten noorden van de stad Leeuwarden aan de Dokkumer Ee en telt ongeveer 380 inwoners (2018).

Lekkum vormt samen met de dorpen Snakkerburen en Miedum al eeuwen lang één gemeenschap. De drie dorpen worden ook wel De Trije Doarpen genoemd. Er bestaan vele samenwerkingen tussen de dorpen, vooral op het vlak van cultuur. Zo bestaat onder andere een gezamenlijke dorpsblad, genaamd De Kobbeflecht. De drie dorpen hebben ook één dorpsvereniging, Dorpsbelang die zich inzet voor de belangen van de dorpsbewoners.

Tot 1 januari 1944 maakte Lekkum deel uit van de gemeente Leeuwarderadeel.

Het is niet geheel zeker, maar wel mogelijk dat het dorp voor het eerst in 944 wordt genoemd als Lakki. Uit de dertiende eeuw en ook uit 1369 dateert de vorm La(c)kum. de variant Leckum komt vanaf 1397 voor. Afgezien van , en -spellingen bleef de naam nagenoeg gelijk. De laatste keer dat nog een werd aangetrofen is in 1417.

Het eerste stukje van de naam is oorspronkelijk een waternaam die met het Nederlandse Lek en modern Fries Luts of Lits overeenkomt en verband houdt met ‘lekken, zachtjes stromen’. Het element -um verwijst hier naar een datief pluralisvorm die zich naar het voorbeeld van andere namen op um zal hebben ontwikkeld.

Uit de archeologie valt op te maken dat Lekkum een verzameling van een aantal terpen en wieren was, waarop boerderijen stonden. Op één van de terpen was de kerk gebouwd (Tsjerketerp). Een wier is gewoonlijk wat kleiner dan een terp: een verhoogde woonplek, maar ook een steile verdedigingshoogte of vluchtplaats bij een stins of state.

De terp “Tabbuorren”lag iets ten zuidoosten van Lekkum en is vernoemd naar Tabe de Vries. Vroeger werd het “Buygers” genoemd, vernoemd naar een burgemeestersfamilie in Leeuwarden waarvan ook een lid grietman van Leeuwerderadeel is geweest.

Lekkum vindt zijn ontstaan dus als een op het boerenbedrijf gericht dorp. De woningen welke op de Tsjerketerp werden gezet waren zeer waarschijnlijk woningen voor boerenarbeiders. Natuurlijk werd ook voor de school en de pastorie een plaatsje gezocht.

Miedum

Algemeen

Miedum is een dorp in de Friese gemeente Leeuwarden.
Het ligt ten noorden van de stad Leeuwarden, tussen de Dokkumer Ee en de Ouddeel en telt in 2018 ongeveer 55 inwoners (samen met het buitengebied van Lekkum).

Miedum vormt samen met de dorpen Snakkerburen en Lekkum al eeuwen lang één gemeenschap. De drie dorpen worden ook wel “De Trije Doarpen” genoemd. Er bestaan vele samenwerkingen tussen de dorpen, vooral op het vlak van cultuur. Zo bestaat onder andere een gezamenlijk dorpsblad, genaamd De Kobbeflecht. De drie dorpen hebben ook één dorpsvereniging, Dorpsbelang die zich inzet voor de belangen van de dorpsbewoners.

Tot 1 januari 1944 maakte Miedum deel uit van de gemeente Leeuwarderadeel.

De naam Miedum betekent “op de mieden”. Mieden zijn hooilanden die eertijds open lagen voor het buitenwater. De koeien van de eerste boeren van Miedum zullen waarschijnlijk geweid zijn op de fennen op de kwelderwal langs de Dokkumer Ee en op de landerlijen rond de terp van Miedum.

“Miedum kan nauwelijks den naam van dorp voeren, het is een toren met een herberg er naast en enkele boerderijen in ’t veld”.

Dit schrijft Jacob Heplema in zijn in 1894 begonnen “Eenvoudige Memories en Bemerkingen langs Straten en Wegen”. In zekere zin heeft hij gelijk, temeer nu ook de herberg al verdwenen is. Maar desondanks is Miedum een zelfstandig dorp en dat is het al heel lang.

De oudste gegevens met betrekking to Miedum leren we kennen door het oudheidkundig bodemonderzoek. In 1962 werd archeologisch onderzoek verricht in een erceel land van de familie van der Woude. Gevonden werd een woonplaats uit het begin van onze jaartelling. Door de rijzing van de zeespiegel sedert ongeveer de 2e eeuw na Christus, en de daarmee samenhangende hogere waterstanden, werd deze woonplaats verlaten en vervolgens door een laagje klei overslibd.

Na de genoemde rijzing van de zeespiegel is het gebied tussen de Dokkumer Ee en de Trynwalden zo vochtig en nat geworden dat op de meeste plaatsen in die streek bewoning erg werd bemoeilijkt. Pas in de Middeleeuwen wordt de situatie weer beter. Vanaf ca. 1000 was men begonnen met de aanleg van zeewerende dijken.
Het opwerpen van terpen werd lanzamerhand achterwege gelaten. Vanuit de bestaande terpdorpen trok men naar de vlakke velden en vestigde zich daarop, soms op licht verhoogde huisplaatsen. De eerste middeleeuwse bewoning in Miedum kan zijn ontstaan vanuit de oudere terpdorpen Lekkum en Wyns. In de eerste plaats zal men zich weer gevestigd hebben op de oude verlaten terp uit de Romeinse tijd te Miedum, maar ook op de relatie hoge kwelderwal langs de Dokkumer Ee. Van ouds her staan de boerderijen op deze wat hoger opgeslibde kleigrond in het westelijk dorpsgebied van Miedum.

Snakkerburen

Algemeen

Snakkerburen (Fries: Snakkerbuorren ) is een dorp in de gemeente Leeuwarden, provincie Friesland (Nederland). Het ligt ten noorden van de stad Leeuwarden en ten zuiden van Lekkum, aan de Dokkumer Ee, en telt in 2018 215 inwoners.

Snakkerburen vormt samen met de dorpen Miedum en Lekkum al eeuwen lang één gemeenschap. De drie dorpen worden ook wel De Trije Doarpen genoemd. Er bestaan vele samenwerkingen tussen de dorpen, vooral op het vlak van cultuur. Zo bestaat onder andere een gezamenlijke dorpsblad, genaamd De Kobbeflecht. De drie dorpen hebben ook één dorpsvereniging, Dorpsbelang die zich inzet voor de belangen van de dorpsbewoners.

Snakkerburen kent een eigen tuin, de Hof van Eeden, deze wordt beheerd door de “Stichting Doarpstún Snakkerburen“. Daarnaast heeft Snakkerburen een wandelroute, waarmee u kennis kunt maken met Snakkerburen en haar bijzondere (historische) locaties, woningen, markante personen en verhalen.

De gemeentelijke naamgevingscommissie maakte overigens in juni 2007 duidelijk dat Snakkerburen ten onrechte als dorp wordt aangemerkt, maar altijd een buurtschap is geweest. Dit zou blijken uit een document uit 1975.

Het is niet zeker hoe Snackerbuiren (1613), Snakker Buiren (Schotanis 1639-1704) of Snakkerburen aan zijn naam is gekomen. Het meest waarschijnlijk is dat de naam te maken heeft met de ligging van de buurtschap (op een ten opzichte van Lekkum vooruitstekende strook grond): “Een buurt (buorren) op de spits”, bij een ‘hooghout’, dat er al eeuwen is geweest. Minder waarschijnlijk is de door Waling Dijkstra (1821-1914) gegeven verklaring. Hij spreekt over Sankkerburen als ‘kleine buurt, waar oudtijds de verspreide bevolking gelegenheid vond om met elkaar te praten’. Immers het Friese werkwoord ‘snakke’ betekent in het Nederlands ‘snakken’ of ‘babbelen’. Volgens Van Dale is een snakker een prater.
Het Friese woord ‘buorren’ betekent buurt of gehucht, maar het Nederlandse woord ‘buren’ is ook gebruikt als ‘buurten” of een buurpraatje maken.

Als daarbij wordt bedacht dat Snackerburen (begin 17e eeuw) beschreven werd als “de eerste fenne buiten des stads jurisdictie onder de clockslach van Leckum”, een trefpunt aan de Ee en de Bonke en in de voetweg naar Lekkum, voor schippers, boeren en anderen, dan lijkt die verklaring niet zo vreemd. Tenslotte waren er eens op Snakkerburen vier kroegen en een jeneverstokerij (1737) en het is duidelijk dat er in deze buurtschap heel wat is gepraat.

Het is niet met zekerheid te zeggen hoe oud Snakkerburen is, maar het is waarschijnlijk meer dan 500 jaar oud. In het veen en kleigebied tussen Dokkumer Ee en Murk en Ouddeel werden rond 1200 de namen Lacom en Medum al genoemd; pas rond het einde van de 15e eeuw duikt de naam Snakkerburen op. Het lijkt niet vreemd te veronderstellen dat na de uitbreiding van de stad Leeuwarden in noordelijke richting langs de Ee en het voetpad naar Lekkum (via Camstraburen en Oldegalileën) er ook al een eerste aanzet van Snakkerburen was. De buurtschap lag immers aan de vaarweg van Leeuwarden naar Wijns (eens een centrum van Oostergo, waar rond 1200 en 1300 de rechters van leppa samenkwamen) en verder naar de Trynwalden. Tot 1880, toen de huidige Bonkebrug in de Lekkumerweg werd gebouwd, lag er een brug op ongeveer 30 meter oostelijk van het huidige Bonkehout dat nu al sinds mensenheugenis de schakel vormt tussen het voet- en fietspad Blokkepaed en Snakkerburen. Het verkeer te land en te water bewoog zich door en langs Snakkerburen, dat juist buiten de grens van Leeuwarden lag. De Bonkesloot vormde de grens tussen Leeuwarden en Leeuwarderadeel, die de eeuwen door ruzieden over bevoegdheden en grenzen van het wederzijdse territorium, een strijd die in 1944 pas werd beslecht toen bij grenswijziging een belangrijk deel van Leeuwarderadeel aan Leeuwarden kwam.